Bin yıllık Viking hazinesinin sırrı çözüldü

Yeni tercüme edilen bir runik yazıt, 2014 yılında Kirkcudbright yakınlarındaki Balmaghie’de bir metal dedektörü tarafından ortaya çıkarıldığında Britanya ve İrlanda’da şimdiye kadar bulunan en zengin Viking çağı nesneleri koleksiyonlarından biri olarak kabul edilen Galloway Hoard’a ışık tuttu.

Defineyi inceleyen İskoçya Ulusal Müzeleri araştırmacıları, hazinenin herkese ait olduğunu öne süren yeni bir çeviri önerdi. Gümüş “kurdele” kollarından birinin üzerindeki runik yazı deşifre edilerek şu ifadeler ortaya çıkarıldı:

“Bu, topluluğun zenginliği/mülkiyetidir.”

Müzeden Martin Goldberg, “Bu, Galloway Definesi’ne ilişkin anlayışımızda gerçekten ilginç ve önemli bir gelişme. Bu istifin temsil ettiği servetin toplumsal olarak elde tutulduğu fikri büyüleyici. Yine de bir topluluğun servetinin hangi koşullarda gömüleceği ve hangi topluluğun gömüleceği konusunda cevaplanmamış sorular var. Definenin içindeki göğüs haçı ve Piskopos Hyguald için yapılmış kaya kristali küp gibi bazı malzemeler, bunun dini bir topluluk olduğunu desteklemektedir” ifadelerini kullandı.

Önceki teoriler, Anglo-Sakson rünleri ile yazılı dört kol halkasına dayanarak dört sahibi tarafından gömüldüğünü öne sürüyordu.

Yazıtların üçünde Eski İngilizce isim unsurları yer aldı, ancak dördüncü ve en uzun yazıt, tanınabilir doğrudan bir çeviri olmadığı için çözülemedi.

Araştırmacılar, kol halkasının kavisli yarısının içine kazınmış olan ve “DIS IS IIGNA F” yazan runik yazıtı anlamlandırmak için uzun süre mücadele ettiler. Bunun “teknik olarak yanlış” olabileceğini fark ettiklerinde bir dönüm noktası yaşayan araştırmacılar, “IIGNAF” kelimesinin, erken ortaçağ Britanya’sında veya İrlanda’da konuşulan herhangi bir dile karşılık gelmediği için asıl sorun olduğunu açıkladılar.

“ZORLU VE ALIŞILMADIK BİR YAZIT”

Son rune olan F’nin her iki yanında puntolar ya da noktalarla işaretlendiğini keşfettiklerinde, rune’nin adının zenginlik ya da mülk anlamına gelen “feoh” olduğunu anladılar ve yeni bir çevirinin kilidini açtılar.

“IIGNA” yazısı, Anglo-Sakson belgelerinde başka yerlerde dini bir cemaati ima etmek için kullanılan Eski İngilizce ‘higna’ kelimesi olarak yorumlanabilir ve ilk harf alışılmadık ama anlaşılabilir bir şekilde yazıldı.

“DIS” kelimesi de yanlış yazılmış gibi görünüyordu, ancak ‘Th’ sesinin ‘D’ ile telaffuz edilmesiyle ‘bu’ anlamına geldiği şeklinde yorumlandı. Bu hatalara rağmen, araştırmacılar tam çevirinin şu şekilde olduğuna inanıyor: “Bu, topluluğun zenginliği/mülkiyetidir.”

Galler Üniversitesi’nden Runolog Dr. David Parsons, bunun “zor ve alışılmadık bir yazıt” olduğunu söyleyerek önerilen çeviriyi “zorlu” olarak nitelendirdi.